Page 183 - Nong nghiep DBSCL hien trang va dinh huong phat trien (GS.TS. Nguyen Thanh Phuong)_16x24_(392p)

chôm và vú sữa vào một số thị trường chính như: Úc, Nhật Bản, Trung Quốc,
Mỹ và New Zealand.

b) Kênh phân phối sản phẩm CAT (nội địa và xuất khẩu)
Đối với CGT các sản phẩm CAT chính ở ĐBSCL, có hai kênh thị
trường chính: kênh nội địa và kênh xuất khẩu. Đối với kênh nội địa, kênh
phân phối thường là kênh truyền thống (qua hầu hết các khâu chính trong một
CGT, từ khâu sản xuất, thu gom, thương mại [buôn sỉ và buôn lẻ] đến khâu
tiêu dùng). Trong kênh phân phối nội địa, các tác nhân trong khâu thương mại
(chủ vựa/đại lý ở địa phương và các nhà buôn sỉ tại các chợ đầu mối ở thành
phố Hồ Chí Minh) là chủ thể dẫn dắt thị trường. Sản phẩm được tiêu thụ qua
kênh này không hoặc ít đòi hỏi phải có những chứng nhận theo các tiêu chuẩn
sạch/an toàn. Phương thức mua bán không dựa vào hợp đồng kinh tế, thay
vào đó chỉ dựa vào mối quan hệ mua bán lâu năm giữa các tác nhân. Nói
chung, không có sự liên kết chặt chẽ giữa các tác nhân tham gia trong chuỗi.
Giống vậy, cũng không có mối liên kết ngang giữa các chủ thể trong cùng
một khâu trong CGT. Giá trị gia tang (GTGT) và lợi nhuận (GTGT thuần)
tính trên một đơn vị sản phẩm được tạo ra chủ yếu trong khâu sản xuất. Tuy
nhiên, nếu tính trên tổng lợi nhuận và GTGT thì các tác nhân trong khâu sản
xuất thường là thấp hơn nhiều so với các tác nhân ở phía trước (trong khâu
thu gom, chế biến và thương mại). Tùy theo từng loại CAT và từng kênh phân
phối khác nhau, tỷ lệ lợi nhuận tính trên một đơn vị sản phẩm được phân phối
cho các tác nhân trong khâu sản xuất của những kênh phân phối chính chiếm
từ 30-60% (Hâu và ctv., 2021b; Son và ctv., 2020)

Đối với kênh xuất khẩu, kênh phân phối chính là kênh sản phẩm đi từ
nhà sản xuất dưới hình thức tổ hợp tác (THT) hoặc hợp tác xã (HTX) đến các
doanh nghiệp xuất khẩu (DNXK) trong trường hợp xuất trái cây dưới dạng
tươi, hoặc đến các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu (DNCBXK) trong trường
hợp xuất khẩu sản phẩm GTGT. Ngoài ra, cũng có một số loại CAT trong
kênh xuất khẩu đi từ các nhà vườn qua các chủ vựa/đại lý lớn để xuất khẩu
cho thị trường Trung Quốc theo đường tiểu ngạch. Trong kênh xuất khẩu,
DNXK và DNCBXK là những tác nhân dẫn dắt thị trường. Tuy nhiên, khác
với trong kênh nội địa, sản phẩm được tiêu thụ qua kênh này thường được đòi
hỏi phải có chứng nhận theo một tiêu chuẩn chất lượng nào đó tùy vào yêu
cầu của phía người mua (VietGAP, GlobalGAP, chứng nhận hữu cơ,…). Các
tác nhân tham gia trong chuỗi thực hiện việc mua bán dựa vào các hợp đồng
nguyên tắc hoặc hợp đồng kinh tế trước khi diễn ra quá trình thu mua. GTGT
tính trên một đơn vị sản phẩm được tạo ra chủ yếu trong khâu thương mại, và

172